Relatief veel Amsterdammers in schuldsanering

In Amsterdam zitten relatief veel mensen in de schuldsanering. Naar de oorzaak hiervan blijft het gissen.

Amsterdam – In Amsterdam zitten relatief meer mensen in de wettelijke schuldsanering dan in de andere grote steden. Dit blijkt uit cijfers die het Centraal Bureau voor de Statistiek (CBS) vorige week publiceerde. Volgens de Amsterdamse Dienst Werk en Inkomen (DWI) betekent dat niet dat in Amsterdam meer mensen schulden hebben.

Tussen 2006 en 2008 waren er in Amsterdam 1,4 wettelijke schuldsaneringen per 1000 inwoners per jaar, ten opzichte van 0,8 in Den Haag. Het gemiddelde van de grote steden lag op ongeveer 1.  Een Wettelijke Schuldsanering Natuurlijke Personen (WSNP) is het eindpunt van het traject van de schuldhulpverlening. Allereerst klopt iemand met schulden aan bij een schuldhulpbureau van de gemeente of het stadsdeel. Daar wordt een zogenaamd minnelijk traject gestart. Dat betekent dat de schuldhulpverlener probeert met de schuldeisers afspraken te maken over het aflossen van de schuld. Dit minnelijke traject kan alleen slagen als alle schuldeisers akkoord gaan met de regeling.

Als dit niet lukt kan iemand met schulden toegelaten worden tot de WSNP. De schuldenaar kan dan in drie jaar van zijn schulden af zijn, maar hij moet zich houden aan strenge regels. De rechter stelt een bewindvoerder aan, die controleert of de regels wel worden nageleefd. Zo moet de schuldenaar waardevolle bezittingen overdragen aan de bewindvoerder en gaat al zijn post rechtstreeks naar de bewindvoerder. Als iemand zich na drie jaar aan alle regels heeft gehouden en geen nieuwe schulden heeft gemaakt, krijgt hij een schone lei.

In Amsterdam meldden in 2009 12000 mensen aan voor schuldhulpverlening. Dat is 1,6 procent van het aantal inwoners, terwijl dat in Den Haag 1,1 procent was, volgens een woordvoerder. Toch zegt de DWI  ‘geen aanwijzingen’ te zien dat er in Amsterdam meer mensen zijn met schulden dan in Den Haag.  Volgens hen komt dit verschil doordat veel mensen de weg naar schuldhulpverlening weten te vinden. “Bij mensen met een huurachterstand gaan we bijvoorbeeld meteen op bezoek om te kijken of er problemen zijn. Zo komen we mensen met schulden sneller op het spoor en belanden ze eerder in de schuldhulpverlening,” aldus een woordvoerder van de DWI. Een deel hiervan belandt vervolgens in de wettelijke schuldsanering, waardoor dit aantal automatisch ook hoog is. Een andere verklaring voor het hoge aantal schuldsaneringen in Amsterdam heeft de gemeente niet. De DWI denkt namelijk ook niet dat de schuldhulpverlening, het minnelijke traject, in Amsterdam minder succesvol is dan in andere grote steden. Concrete cijfers hierover heeft de dienst echter niet.

Toch doet de gemeente Den Haag ook aan preventie. “Mensen die moeite hebben met hun financiën kunnen gratis een cursus budgetbeheer volgen”, zegt een woordvoerder.  Zij zegt bovendien dat het juist hierdoor het aantal schuldsaneringen in Den Haag zo laag is. Doordat mensen in een eerder stadium worden geholpen, komt het niet op een wettelijke schuldsanering aan.

Cato Vleming, voorzitter van de Branchevereniging Bewindvoerders WSNP, kan ook geen precieze oorzaak aanwijzen voor het verschil tussen de steden. “Daarbij spelen zoveel dingen een rol, de plaatselijke omstandigheden, het armoedebeleid in een stad en de aanpak van de rechters. Het is echt een samenspel van factoren.”

Een van deze factoren is de toepassing van de WSNP. Om tot de WSNP te worden toegelaten moet een schuldenaar in de vijf jaar voor de aanvraag ‘te goeder trouw’ zijn geweest. Dat betekent dat hij geen schulden mag hebben gemaakt waarvan te voorzien was dat hij ze niet kon afbetalen. Ook mensen met schulden door een boete voor een misdrijf, komen niet meer in aanmerking voor de schuldsanering. Op basis van dit soort voorwaarden wijst de rechter een aanvraag toe of af.

Uit de Vijfde Monitor WSNP, een onderzoek uit 2009 door het CBS, IVA Onderzoek en Advies en de Universiteit van Tilburg, blijkt dat  Amsterdam behoort tot de steden met een laag afwijzingspercentage. Dat betekent dat de rechtbank slechts in weinig gevallen iemand weigert voor de WSNP. Den Haag heeft juist een hoog afwijzingspercentage. Het lijkt dus alsof Amsterdam minder streng toetst dan andere rechtbanken. Wat één van de voorwaarden betreft bevestigt de Amsterdamse rechtbank dit. “Als een zelfstandig ondernemer failliet verklaard dreigt te worden kan hij aan de rechtbank vragen of het faillissement omgezet kan worden in een schuldsanering. Eigenlijk moet dit binnen twee weken, maar die termijn hanteren wij losjes”, aldus een woordvoerder. Deze ene voorwaarde kan echter niet het hele verschil verklaren, want volgens de woordvoerder gaat het hierbij slechts om enkele tientallen per jaar.