Toen de openbaar vervoerssector werd geprivatiseerd, de criminaliteit toenam en de ov-chipkaart werd ingevoerd, was busschauffeur Erik (48) erbij. Hij vertelt het verhaal van de mensen achter het stuur. “We zijn allemaal eenlingen geworden.”
Amsterdam – Het is ‘een moeilijke lijn’, bus 33 die Amsterdam Noord doorkruist. Meermalen was er sprake van agressie tegen chauffeurs. Buschauffeur Erik reist regelmatig op deze lijn. Alle chauffeurs van het Gemeentelijk Vervoersbedrijf (GVB) worden namelijk ingedeeld in zogenaamde ‘units’, een aantal vaste busroutes. “Dat wordt voor je beslist door de managers. Ons wordt niets gevraagd.”
Er wordt überhaupt maar weinig aan de chauffeurs gevraagd, zoveel wordt duidelijk uit het gesprek met Erik. Hij is lid van een vakbond, maar ziet de macht van de leden wegsijpelen. “De nieuwe werknemers worden niet meer lid. Daardoor verliezen we daadkracht. Niemand doet meer mee aan stakingen. Ik ben voor Franse toestanden. Gewoon, heel Nederland platleggen. Maar we zijn allemaal eenlingen geworden. En intussen verplaatst de macht zich naar de managers.”
Met een streepje
Hij heeft het niet zo op ‘die mensen met een streepje’, de managers, zegt Erik terwijl hij een denkbeeldige streep tekent op zijn uniform. “Het bedrijf verschuilt zich achter regels over bijvoorbeeld kleding. Je moet mensen wel een beetje in hun waarde laten.” Hij doelt op de GVB-chauffeur die geen kruisje meer om zijn nek mocht dragen wegens een verbod op opvallende sieraden. De zaak kwam bij de rechter, maar het GVB werd in het gelijk gesteld.
De privatisering van de openbaar vervoersector is volgens Erik de grote boosdoener van de strenge regelgeving. “Natuurlijk is het GVB financieel gezonder geworden toen directeur Kroon de regels aanscherpte, maar er is denk ik wel in doorgeschoten. Ik hoop dat zijn opvolger meer naar de mensen kijkt. Als je een keertje ziek bent, word je minstens een keer per dag gebeld ter controle. Sowieso word je productie precies bijgehouden: je verzuim, hoe vaak je stil staat, alles. En de rijtijd is zo krap dat je altijd te laat bent. Dat helpt niet bepaald in de omgang met de passagiers.” Gertjan Kroon kondigde onlangs zijn aftreden aan als directeur van het GVB.
De passagiers
Het contact met de mensen die in zijn bus komen, is de afgelopen jaren ook om andere redenen slechter geworden, vertelt Erik. “De mobiele telefoon is belangrijker. Er wordt nauwelijks nog naar je gekeken. En die kastjes scheppen ook afstand.” Erik knikt naar het OV-chipkastje bij de ingang van de bus. Wanneer tijdens de rit een groep leerlingen instapt, zegt hooguit een enkeling gedag. De rest ‘piept’ voorbij zonder Erik een blik waardig te gunnen.
Als de scholen uitgaan, rijden er ook mensen van het Veiligheidsteam Openbaar Vervoer mee, een politieteam dat in 2007 is opgezet om het geweld in het openbaar vervoer terug te dringen. Erik: “Dat heeft goed geholpen. En ook die camera’s.” Hij wijst op de camera linksboven van zijn raam die volgens hem zowel beeld als geluid registreert. “Er zat lang een stijgende lijn in de agressiviteit bij passagiers. Dat is nu al een tijdje stabiel. Maar het ligt ook aan je eigen persoonlijkheid of je daarmee om kunt gaan. Ik lach er om. Je moet coulant kunnen zijn. ”
“Maar soms…” Erik glimacht. “Soms maken mensen nog wel een praatje met je. Dat zijn dan meestal de oudere mensen. Ja, dat contact, dat vind ik toch wel het allerleukste van mijn vak.”