Herbert Raat: de strateeg van de Stopera

Herbert Raat, volgens veel journalisten de ‘beste voorlichter’ van het Amsterdamse stadhuis, heeft zijn pijlen gericht op het wethouderschap voor de VVD in Amstelveen. En dan moet de mannetjesmaker zichzelf gaan maken.

AMSTERDAM – Een lange, blonde man in pak komt zachtjes de Amsterdamse raadzaal binnen. Hij glijdt achter enkele journalisten langs en gaat zitten op de perstribune. Hij luistert geconcentreerd naar de raadsvergadering, licht naar voren leunend om de woorden nog beter in zich op te nemen. Af en toe fluistert hij wat tegen de man naast hem. Of kijken ze samen op het schermpje van een hippe telefoon. Zijn gezicht vormt op zulke momenten een brede lach. Na een tijdje vertrekt hij even geruisloos als hij is gekomen.

De lange man is Herbert Raat (1967), de voorlichter van wethouder Lodewijk Asscher – en een goede ook, vinden verslaggevers van De Volkskrant, Het Parool en persbureau ANP. “Hij steekt niet alleen qua lengte met kop en schouders boven zijn collega-voorlichters uit”, zegt Willem Beusekamp van De Volkskrant. “Hij geeft antwoord op je vragen, lult er niet omheen. Als hij iets niet kan zeggen, dan zegt hij dat gewoon.”

Raat weet vaak het antwoord op vragen zonder dingen op te zoeken. Hij heeft veel dossierkennis, ook omdat hij al jaren in de Stopera rondloopt. Iets dat andere voorlichters niet altijd is gegeven. “Sommige wethouders wisselen wel vijf keer per collegeperiode van voorlichter”, aldus Beusekamp. Raat snapt verder hoe de media werken. Hij neemt altijd zijn telefoon op. Als hij dat een keertje niet doet, belt hij snel terug. Hij houdt rekening met deadlines. Als hij een persbericht schrijft, begrijp je wat er staat. En hij weet wat journalisten willen horen.

CV

1967: Geboren in Doetinchem
1986-1988: Reizen en werken in Israël
en de VS
1989-1992: Werkzaam in de houthandel
van zijn familie in Zutphen
1992: Begin studie rechten in 
Amsterdam, lid VVD
1992-1998: Lid bestuur VVD Centrum
1998-2001: Deelraadslid voor de VVD in 
Westerpark, persoonlijk medewerker van
Tweede Kamerlid Stef Blok
2001-heden: Voorlichter voor wethouders
Bea Irik (2001-2002), Rob Oudkerk
(2002-2004), Ahmed Aboutaleb
(2004-2006) en nu voor Lodewijk Asscher.

 Herbert Raat is getrouwd en heeft twee dochters.

Maar de gevierde voorlichter, zoekt na acht jaar Stopera een nieuwe uitdaging in het lijsttrekkerschap van de Amstelveense VVD. De partij, die op dit moment het grootst is in de gemeente, beslist op 13 oktober of hij de voorman wordt bij de gemeenteraadsverkiezingen. Mochten de liberalen gaan besturen, dan is Raat kandidaat-wethouder..

Houthandel

Bij de familie Raat was politiek altijd een “dankbaar onderwerp voor discussies”, zo zegt zijn moeder. Zijn vader had altijd CDA gestemd, totdat die partij hem te links werd. Toen werd het de VVD. Raat groeide op in Zutphen, waar de familie een eigen houthandel had. Hij maakte zijn middelbare school uit balorigheid niet af, zo zei hij in een interview met de Staatskrant uit oktober 2001. Liever kiest hij voor het avontuur als hij drie jaar lang reist en werkt in Israël en de VS. Eenmaal uitgeraasd keert hij terug en werkt enkele jaren in de houthandel. Begin jaren negentig, als hij vijfentwintig is, kiest hij voor een studie rechten in Amsterdam. Hij stort zich niet in het studentenleven, maar wordt lid van de VVD uit bewondering voor Frits Bolkestein. Hij stapt in het bestuur van stadsdeel Centrum en is lid van de deelraad in Westerpark.

Van zijn eerste stappen in de politiek, was lang niet iedereen onder de indruk. Voor de deelraad van Westerpark bereidde hij zijn vergaderingen gedegen voor, maar spectaculair was het niet, vindt D66’er Jeroen van Brederode. “Als je mij nu vraagt, vertel mij eens iets over Herbert Raat dan denk ik vooral: hij is lang.” Maar in die tijd ontpopt hij zich wel tot een tactisch politicus: Hij is makkelijk in de omgang en zet dat in als hij iets wil bereiken. “Hij kan goed bruggen bouwen. Als het nodig was, konden we elkaar met argumenten overtuigen”, zegt Leen van den Berg van de linkse partij Buurt en Westerpark. Van den Berg herinnert zich dat hij samen met de VVD eens een verhoging op indirecte belastingen tegen heeft gehouden. Verder typeert hij Raat als een “linksige VVD’er.” In 2006 stemde Raat bij de verkiezingen voor het lijsttrekkerschap op Mark Rutte en niet op Rita Verdonk, zo zei hij drie jaar geleden in een interview met Nieuw Amsterdams Peil.

‘Verkeerde partij’

In diezelfde periode zet Raat zijn eerste stappen in het voorlichterschap. Hij wordt de persoonlijk medewerker van VVD Tweede Kamerlid Stef Blok, waar hij na een paar maanden mee stopt om als bestuursvoorlichter in de Stopera te gaan werken. Hij werkt daar achtereenvolgens voor Bea Irik (2001-2002), Rob Oudkerk (2002-2004), Ahmed Aboutaleb (2004-2006) en nu voor Lodewijk Asscher. Allemaal PvdA’ers. Is dat geen probleem voor een VVD’er? “Nee, hoor”, zeggen Irik en Asscher. “Raat werkt makkelijk samen, met iedereen”, zegt Irik. Asscher weet nog wel een ander voordeel: “Herbert kan voor mij goed inschatten hoe VVD’ers op bepaalde zaken reageren.” Bovendien is de lokale politiek pragmatischer dan de landelijke. “Je wil toch dat je kinderen naar een goede school gaan”, aldus Asscher.

Ook de Amstelveense liberalen tillen niet zwaar aan het feit dat hij PvdA-wethouders vertegenwoordigt. “Natuurlijk, ze zijn van de verkeerde partij”, zegt Rolf Thung, de voorzitter van de kandidatencommissie die Raat als lijsttrekker heeft voorgedragen. “Maar Aboutaleb en Asscher zijn wel goede wethouders. En laten we eerlijk zijn: het zijn liberale PvdA’ers, al zullen ze dat waarschijnlijk zelf niet zo zeggen.”

De firma Blok

‘Zijn’ wethouders loven hem vooral om zijn gevoel voor de media. “Hij snapt hoe de media werken, heeft politiek gevoel en denkt met je mee over manieren om je beleid te verkopen,” zegt Irik. Maar zelf zei Raat in het al eerder aangehaalde interview met Nieuw Amsterdams Peil dat de media niet te beïnvloeden zijn. Dat je gewoon eerlijk moet zijn. Dat je hooguit kunt beslissen wanneer je iets naar buiten brengt en of je bepaalde maatschappelijke discussies mijdt. Maar is dat echt zo?

Het is in ieder geval niet de overtuiging van VVD-Kamerlid Blok, die nog steeds trots is op Raats tactiek. “Als Kamerlid in een grote fractie moet je je territorium veroveren. Het is een survival of the fittest. Je moet een goede neus hebben voor zaken die de media oppikken. Dat heeft Herbert: hij is mediagevoelig en een plezierig mens. Hij dacht actief met mij mee om de firma Blok op te bouwen. Een voorbeeld. Business News Radio was toen ik net in de Kamer zat een beginnend radiostation. Ze liepen een beetje zoekend rond op het Binnenhof. Toen heeft Herbert eens tegen ze gezegd: ‘Goh, je zou eigenlijk een radioprogramma moeten hebben, waarin een panel van jonge economen uit grote fracties het nieuws bespreekt.’ Dat programma – De Lobby – is er gekomen met naast mij Wouter Bos, Joop Wijn en Kees Vendrik.” 

Spindoctor

En ook in Amsterdam wordt er dankbaar gebruik gemaakt van het strategischtalent van Raat. “Maar in de Stopera bouwt Herbert niet aan de Firma Asscher”, zegt de wethouder. “Wel aan de BV Amsterdam.” Asscher benadrukt: “Ik ben zelf verantwoordelijk voor mijn imago, maar Herbert helpt me daar wel goed bij.” Willem Beusekamp van De Volkskrant onderschrijft dit beeld: “Ik vind hem geen mannetjesmaker. Ik heb hem daar niet op kunnen betrappen.” Addie Schulte van Het Parool is behoedzamer: “Een spindoctor… Dat woord heeft wel een negatieve bijklank. Maar wat men in een spindoctor zoekt, vindt men wel in Herbert Raat. Hij is behendig, slim en doet niet moeilijk.”

Asscher vertelt dat ze samen overleggen hoe ze beleid in de media willen krijgen. Het is belangrijk om de media niet te overvoeren en toe te spitsen op zorgvuldig gekozen thema’s, zoals integratie en veiligheid èn Amsterdam. “Herbert adviseert mij vaak om dingen niet te doen. Als ik bijvoorbeeld wordt gevraagd voor een tv-programma waar ze het alleen over de PvdA willen hebben. Achteraf moet ik hem altijd gelijk geven.” Daarnaast pusht hij niet, schrijft hij niet continu persberichten. Verder is het van belang om beleid pas in de media te brengen als er iets gaat gebeuren. “We brengen geen plannetjes naar buiten. We gaan pas naar de media als iets af is. Dat maakt mij niet zozeer daadkrachtig, maar voorkomt eerder dat mensen nog cynischer over de politiek worden dan ze al zijn.”

‘Genoeg bagage’

Tot nu toe heeft Raat altijd zijn best gedaan om het beleid van anderen aan de media te verkopen. Maakt hem dat straks ook tot een goede wethouder? Thung van de kandidatencommissie zegt dat Raat zeker “genoeg bagage heeft” om het ook als wethouder te maken. Hij heeft veel inhoudelijke kennis opgedaan. De wethouders voor wie hij heeft gewerkt, hadden deels heel andere portefeuilles. Volgens Asscher is het vooral Raats sociale betrokkenheid die hem geschikt maakt als bestuurder. “Integratie, onderwijs en veiligheid zijn zaken die hem echt aan het hart gaan. Hij gaat als we ergens op werkbezoek zijn geweest vaak nog terug om een kop koffie te drinken.”

Kamerlid Blok meent dat Raats inhoudelijke kennis van ondergeschikt belang is. “Ik denk dat hij erg geschikt is als bestuurder. Hij moet dan natuurlijk ook inhoudelijk aan de slag. Dat betekent dat hij met deskundigen moet praten en hun oordelen tegen elkaar moet afwegen. Dat kan hij wel. Maar zowel als bestuurder als voorlichter moet je je beleid en plannen verkopen. Daarvoor moet je draagvlak creëren. Dat heeft te maken met timing, met mensen meekrijgen. Daar is hij goed in.”