De hoge pieptonen van de mosquito zijn effectief gebleken als het gaat om het verjagen van hangjongeren. Maar over de rechtmatigheid van het apparaat is discussie. De rechter zal moeten uitmaken of grondrechten worden geschonden.
AMSTERDAM, 4 feb. Het is zondagavond tien uur en op het Piet Mondriaanplein in Slotervaart heerst een diepe rust. Zo lijkt het tenminste. De geluiden van stemmen, scooters en muziek hebben plaatsgemaakt voor een hoog piepend geluid uit een onopvallend grijs kastje. Sinds stadsdeelvoorzitter Ahmed Marcouch (PvdA) twee weken geleden besloot een ‘mosquito’ op te hangen aan de zijkant van het Nova Esprit College, waagt geen mens zich meer op het plein tussen acht uur ‘s avonds en vijf uur ‘s ochtends. De jongens die zich door niemand lieten wegsturen hebben de strijd opgegeven. Tegen de hoge tonen van de mosquito kan niets op. Geen mp3 speler, geen conversatie via de headset van een mobiele telefoon, geen oordoppen.
Faisel (15) en Ahmad (17) hebben het allemaal geprobeerd. Met hun vrienden kwamen ze naar het plein om ‘te hangen en te chillen’. Er gebeurde altijd wel iets of ze zorgden zelf voor wat afleiding. ‘Gewoon, grappen maken, mensen fucken.’ Faisel lacht. Hij wil niet met zijn achternaam in de krant, ‘daar komt gezeik van’. Vastbesloten om zich niet door de mosquito te laten verjagen bleven ze op het plein afspreken. Met de koptelefoon van hun mp3 speler op probeerden ze met elkaar te praten. Maar om de hoge tonen van de mosquito te overstemmen moest de muziek zo hard dat een gesprek eigenlijk onmogelijk werd. Ook met oordoppen in was er weinig aan. ‘Kijk, het moet wel leuk blijven’, zegt Ahmad met een ernstig gezicht. ‘Wij komen hier echt niet alleen om rotzooi te trappen. We praten ook met elkaar, over het leven weet je.’
De mosquito wordt sinds 2006 in Nederland ingezet tegen overlast van hangjongeren. De hoge tonen zijn volgens de importeur, Rhine Consulting Group, alleen te horen door jongeren tot 25 jaar en hebben een bereik van 20 meter. Toch blijken ook veel mensen boven de 25 jaar de hoge frequentie te kunnen horen. Het apparaat produceert 90 decibel (gelijk aan het geluid van grasmaaien en boren in een betonnen muur), maar brengt volgens de importeur geen schade toe aan het gehoor. Daarbij wordt wel ervan uitgegaan dat jongeren het geluid zo vervelend vinden dat zij niet lange tijd vlakbij het apparaat blijven staan.
Het gebruik van het apparaat is omstreden. Minister van Binnenlandse Zaken Ter Horst (PvdA) zei in november al geen voorstander van het apparaat te zijn en waarschuwde ervoor dat het inbreuk maakt op grondrechten als lichamelijke integriteit en bewegingsvrijheid. Vorige week woensdag noemde ze het ‘een brevet van onvermogen’ dat gemeenten hun toevlucht zoeken in deze kastjes zonder een poging te doen met de jongeren te praten. De minister wil in overleg met de gemeenten richtlijnen opstellen voor de mosquito, maar verbiedt het gebruik ervan niet. Dat is aan de rechter.
De Amsterdamse advocaat mr. J.P. Plasman verwacht niet dat de rechter de mosquito zal verbieden. ‘Principieel is er veel voor te zeggen om het te verbieden, maar het is moeilijk voor een burger om een belang bij het verbod aan te tonen.’ Door die pieptoon wordt het verblijf in de openbare ruimte belemmerd, zonder dat hieraan een wet ten grondslag ligt. In dat geval kan er sprake zijn van onrechtmatig overheidsoptreden. ‘Het zou alleen gelden voor een bepaalde leeftijdsgroep, maar dat is flauwekul. Inmiddels is wel duidelijk dat ook mensen boven de 25 er last van hebben’, zegt Plasman. Het probleem is volgens hem echter dat je moet aantonen dat je schade lijdt omdat je niet vrij in de publieke ruimte kunt bewegen. ‘Dat wordt moeilijk. Dan kan de rechter ook zeggen: ga maar een blokje om.’
Marcouch is positief over het apparaat in Slotervaart. Hij ziet het vooral als een hulpmiddel om overlast van hangjongeren te beperken en blijft daarnaast politie en straatcoaches inzetten. Dat het apparaat niet verboden wordt en dat behalve gemeenten, nu ook burgers het kastje kunnen ophangen vindt hij een goede zaak. Eventuele rechtszaken ziet hij met vertrouwen tegemoet, liet hij woensdag weten.
Volgens de importeur maken op dit moment 125 gemeenten gebruik van in totaal 450 mosquito’s. Het kastje kost 1500 euro, inclusief plaatsingskosten, en kan door iedereen worden aangeschaft. De importeur zegt alleen aan particulieren te leveren die de mosquito buiten gehoor afstand van de openbare weg plaatsen of die kunnen aantonen dat overleg met de gemeente heeft plaatsgevonden.
De mosquito in Slotervaart blijft tot 22 april hangen, wat er daarna mee gebeurt is nog niet bekend. Faisel en Ahmad wachten het niet meer af. Zij zijn met hun vrienden verhuisd naar een plek net buiten het bereik van de mosquito.