Over één ding zijn de deskundigen in het Bijenkorfdrama het eens: de vrouw die vorig jaar haar kind naar beneden gooide is psychotisch. Maar moet zij toerekeningsvatbaar worden verklaard of juist niet?
AMSTERDAM, 14 jan. De 25-jarige vrouw J. van T. die in oktober 2007 haar dochtertje van anderhalf doodde in de Bijenkorf, dacht dat ze achtervolgd werd door satanisten. De satanisten zouden haar kind willen martelen en verkrachten. In haar paniek klopte zij aan bij verschillende kerken en moskees in Amsterdam. Overal werd zij weggestuurd. De vlucht van de vrouw eindigde op de vierde verdieping van het warenhuis. Zij zag geen andere manier meer om haar dochtertje te beschermen dan haar te doden. Nadat ze de peuter over de reling naar beneden had gegooid, beleefde ze een helder moment. Vervolgens sprong ze haar kind achterna. De vrouw overleefde de val, haar dochtertje niet.
De waandenkbeelden die de vrouw had op de dag van het drama wijzen op een psychose. Daar zijn de verschillende getuigen-deskundigen die bij het proces betrokken zijn het wel over eens. Maar over de oorzaak van de psychose bestaat grote onenigheid. Ter discussie staat of het nu psychologische of fysieke oorzaken waren die de vrouw tot haar wanhoopsdaad dreven. Als haar psychose een lichamelijke oorzaak had, dan zal zij volgens haar advocaat Gerald Roethof waarschijnlijk volledig ontoerekeningsvatbaar worden verklaard. De rechter zal de kans dat Van T. in herhaling valt dan waarschijnlijk klein achten, met als resultaat dat zij mogelijk niet meer dan een jaar tbs krijgt opgelegd of zelfs geheel ontslagen wordt van strafvervolging. Maar wanneer de psychose onderdeel is van een gestoorde persoonlijkheid, dan zal de rechtbank de vrouw waarschijnlijk deels toerekeningsvatbaar verklaren. In dat geval hangt Van T. een veel langere tbs-straf boven het hoofd.
Toon Verheugt, verbonden aan het Nederlands Instituut voor Forensische Psychiatrie en Psychologie, schrijft de psychose toe aan een borderline-stoornis. Verheugt is psychoanalyticus en promoveerde vorig jaar op een proefschrift over kinderdoding in Nederland, genaamd Moordouders. Een borderline-stoornis uit zich in ongeremd gedrag zoals verslaving en zelfbeschadiging en kan soms gepaard gaan met psychoses. Verheugt legt in zijn rapportage de nadruk op de onafscheidelijke relatie die de vrouw heeft met haar dochtertje. Verheugt leidt daaruit af dat de vrouw het blijkbaar nodig heeft dat iemand volledig afhankelijk van haar is. Dat zou zijn borderline-diagnose onderschrijven.
Hoogleraar Forensische Psychologie in Maastricht Corine de Ruiter is contra-expert en denkt dat niet psychologische, maar lichamelijke oorzaken de psychose veroorzaakten. Uit de tests die ze afnam bij de vrouw en de gesprekken die ze met haar had, blijkt uit niets dat de vrouw een psychologische stoornis heeft. In tegendeel. De vrouw gaat gezien de omstandigheden opvallend constructief om met de tegenslagen die ze gehad heeft in haar leven. Wanneer de psychose psychologische oorzaken zou hebben, zou zij bovendien veel geleidelijker zijn ontstaan. Volgens de vrouw had zij echter pas op de dag van het drama last van waandenkbeelden. De vorige dag was er nog niets aan de hand. Opvallend was dat de psychose gepaard ging met lichamelijke klachten. De vrouw beefde, had last van hartkloppingen en kon de nacht voor het gebeurde niet slapen. Ook dat zou wijzen op een lichamelijke oorzaak. De eerste advocaat van de vrouw Sander Janssen zocht de oorzaak in het cannabisgebruik van de vrouw. Volgens De Ruiter was de vrouw echter een zeer gematigde gebruikster. De Ruiter vermoedt dat de afslankpillen die de vrouw nam de oorzaak zijn.
Volgens De Ruiter tonen verschillende wetenschappelijke onderzoeken aan dat afslankpillen tot psychoses kunnen leiden, vooral wanneer er Efedra in de pillen is verwerkt. Het is sinds 2004 in Nederland verboden Efedra in producten te verwerken anders dan in medicijnen. Volgens getuige-deskundige en toxicoloog Hassing zit er geen Efedra in afslankpillen van het merk dat de vrouw gebruikte. Volgens De Ruiter zegt dat niks. In een andere partij van de dezelfde pillen kan de stof wel gezeten hebben. Bovendien kan de psychose ook door andere bestanddelen zijn opgewekt. Zelfs cafeïne kan in hoge doseringen leiden tot psychoses.
In de volgende zitting krijgt Verheugt nog de kans om zijn rapportage te verdedigen. Wanneer de zitting zal plaatsvinden is nog niet bekend.