Bart Schmeink: spoorman onder vuur

Foto: GVBZijn nieuwe baan kan hij zo weer kwijt zijn. Bart Schmeink, vanaf 1 december directeur van het GVB, moet de aanbesteding van het Amsterdamse stadsvervoer winnen. Geen makkelijke taak.

Eigenlijk kunnen zijn collega’s en vrienden niets negatiefs over de nieuwe GVB-topman bedenken. “Hij is wat onervaren”, zegt de één. Om er meteen aan toe te voegen: “Maar hij leert vlug, daar heeft hij niet veel last van.” De ander zegt: “Hij werkt zo snel dat sommigen hem misschien niet kunnen bijhouden. Maar tempo is juist zijn kracht.”

Nee, het enige wat de nieuwe GVB-directeur echt niet kan is golfen, lacht zijn oud-collega en vriend Peter Morton. De twee bezoeken graag samen de lokale golfclub van Liverpool, waar Schmeink tot december nog directeur is van de commerciële NS-dochter Merseyrail, die het drukke spoorvervoer rondom Liverpool verzorgt.

 Schmeink, een 43-jarige Limburger met kleine zwarte krulletjes en een goedlachs gezicht is getrouwd en vader van drie kinderen. Er wordt hoog opgegeven van zijn EQ, bovendien fietst hij graag voor het goede doel. Een mateloos populaire man in Engeland.

Balkenendenorm

Een wereld van verschil met Amsterdam. Hier ligt Schmeink al onder vuur ligt voordat hij is begonnen, dankzij zijn salaris van 210.000 euro dat met bonussen kan oplopen tot 318.000 euro. Fors meer dan de Balkenendenorm van 188.000 euro dat de Amsterdamse politiek in eerste instantie wel een mooi salaris vond voor een GVB-directeur.

Maar niemand bleek het voor zo weinig geld te willen doen. Niet gek, het bedrijf gaat een moeilijke periode tegemoet. Minister Schultz van Verkeer wil dat het GVB 70 miljoen euro bezuinigt. Lijnen zullen verdwijnen, werknemers vrezen voor hun baan. Dit voorjaar staakte het personeel al enkele dagen en ook komende maand zullen de trams, bussen en metro’s een dag niet rijden.

Dat is niet alles; in 2013 wordt het openbaar stadsvervoer in Amsterdam aanbesteed. Het GVB moet dan met concurrenten als Connexxion en Veolia strijden om het recht trams, bussen en metro’s in de stad te laten rijden. Wordt die aanbesteding niet gewonnen, houdt het GVB op te bestaan.

Er was dus een goede directeur nodig en Schmeink leek een logische keus. Hij werkte altijd in de spoorwereld. Tijdens zijn studie bestuurskunde in Rotterdam liep hij stage bij het ministerie van Verkeer en Waterstaat. Daar werkte hij mee aan een onderzoek naar de liberalisatie van het spoorvervoer. Na een baan bij goederenvervoerder Railion volgden diverse bestuursfuncties bij spoorbeheerder ProRail.

In 2006 was hij namens de VVD lid van de gemeenteraad in Dordrecht. Daar had hij veel oog voor de omgeving, zegt fractiegenoot Marc Merx. “Het is een echte binder, iemand die zijn mening geeft op een correcte en prettige manier.”

Aanbesteding

Schmeink heeft ervaring met ov-aanbestedingen. Na een jaar verliet hij de Dordtse raad om namens NS-dochter NedRailways de spoorconcessie rond Birmingham binnen te halen. NS-medewerker Wil Joosten was onderdeel van het team dat Schmeink daarvoor samenstelde. “Bart was de drijvende kracht achter ons team. Hij was enorm enthousiast. Birmingham zit vol met Indiase restaurants, dus we gingen dikwijls met het team in zo’n restaurant eten. Zelfs tijdens het eten ging het nog over het werk.”

De aanbesteding werd geen succes. De concessie ging naar de enige concurrent, het Britse Govia. Maar Joosten verwijt Schmeink niets. “Officieel wonnen die Britten omdat ze goedkoper waren. Maar de NS had al gewonnen in Liverpool en een regionale aanbesteding in Noord-Engeland. Volgens mij wilden ze gewoon niet dat die Hollanders nog meer marktaandeel kregen.”

Nu mag hij het opnieuw proberen in Amsterdam. “Een overmachtssituatie” noemde burgemeester Van der Laan zijn salaris op AT5. De Amsterdamse stadsvervoerder zat al een jaar zonder directeur, mede door het lage salaris. Reden voor het college om met zichtbare tegenzin akkoord te gaan met een hoger bedrag voor Schmeink.

 Klantgericht

“Voor minder geld krijg je nu eenmaal niet zo’n goede directeur als Schmeink”, zegt ook Anthony Smith van de Britse reizigersorganisatie Passenger Focus. Hij vindt Schmeink geknipt voor de baan.“Hij is voortdurend bezig met wat hij kan verbeteren. Hoe ziet een reiziger onze treinen? Hoe kan dat beter?”

 “Die aanpak had succes”, vertelt Smith. Tien jaar geleden schreeuwden de verouderde treinen en stations in Liverpool om investeringen. “Schmeink en zijn voorganger hebben dat heel erg opgeknapt. Nu is Merseyrail een van de best gewaardeerde exploitanten van het land.” In het reizigersonderzoek van Passenger Focus zegt 91 procent tevreden te zijn over het bedrijf, een van de beste scores onder de slecht bekendstaande Britse ov-bedrijven.

 Neil Scales herkent dat beeld. Hij is directeur van Merseytravel, de gemeentelijke opdrachtgever van Merseyrail. “Klantgerichtheid is zijn drijfveer. Hij begrijpt wat de klant wil en doet er alles aan om dat te bereiken.”

CV Bart Schmeink (1968)               Geboren op 6 juni te Beek

1988-1993    Bestuurskunde aan de Erasmus Universiteit Rotterdam

1990-1995    Rechten aan de Erasmus Universiteit Rotterdam, niet afgemaakt

1995-2000    Diverse functies bij Railion

2000-2003    Regiomanager Verkeersleiding Rotterdam bij ProRail

2003-2004    Adjunct directeur Verkeersleiding bij ProRail

2004-2006    Adjunct directeur Inframanagement bij ProRail

2006               VVD-raadslid in Dordrecht

2006-2007    Bid director NedRailways

2007-2011    Directeur bij Merseyrail

2011               Vanaf 1 december directeur bij GVB Amsterdam

Een voorbeeld daarvan is de zogenoemde feet on seats-campagne. Controleurs met helmcamera’s speuren de Merseyrailtreinen af, op zoek naar passagiers die met hun voeten op een stoel zitten. Het is zero-tolerancebeleid: wie wordt betrapt, moet voor de rechter verschijnen en riskeert een strafblad. Niet iedereen was er blij mee – een rechter oordeelde zelfs dat het beleid ‘draconisch’ is. Maar Schmeink schafte het niet af en inmiddels waagt niemand het meer zijn voeten op de stoelen te doen. Tot grote vreugde van Scales en het deel van de passagiers dat de voeten hoe dan ook nooit op de stoelen legde.

Mensenkennis

Dat Schmeink goed met andere mensen om kan gaan, viel oud-Merseyrailcollega en vriend Peter Morton ook op. “Hij heeft een fantastische intuïtie als het om mensen gaat. Hij oordeelt snel, dat zou mensen kunnen vervreemden die hem niet kennen. Maar weet je, negen van de tien keer heeft hij het wel goed.”

“Hij kan iemand helemaal ontmantelen en opnieuw opbouwen”, zegt Morton. “Bij Merseyrail hadden we een intern trainingsprogramma voor jonge managers. Er zat er eentje tussen met overgewicht. Bart zei hem dat hij moest afvallen, dat hij zijn levensstijl moest veranderen. Een Engelsman zou dat dus nooit zeggen. Bart wel, die wil mensen beter maken. En het werkte, die jongen werd een stuk zelfverzekerder en functioneerde beter.” ‘Very Dutch’ volgens Morton.